Psalm 85 (tłum. Biblia Poznańska)
NIEPOKÓJ I NADZIEJE NARODU
1 [Uwaga] dla kierownika chóru: Psalm Korachitów.2 Okazałeś, Jahwe, łaskę ziemi Twojej, przywróciłeś z niewoli Jakuba.3 Zgładziłeś winę Twego ludu, zakryłeś wszystkie ich grzechy.4 Uśmierzyłeś wszystek gniew swój i powściągnąłeś żar Twej zapalczywości.5 Odnów nas Boże, nasz Wybawicielu, przełam swoje zagniewanie na nas!6 Czyż na wieki będziesz żywił do nas urazę, czy gniew Twój trwać będzie z pokolenia w pokolenie?7 Czy nie zechcesz nas znowu przywrócić do życia, aby lud Twój radował się w Tobie?8 Okaż nam, Jahwe, miłosierdzie Twoje i udziel nam Twej zbawczej pomocy!9 Będę słuchał, co mówi Bóg, Jahwe: Zaprawdę, On zapowiada pokój swojemu ludowi i swoim wiernym, jeśli nie powrócą do swego szaleństwa.10 Zaiste, bliskie jest Jego zbawienie dla tych, którzy Go czczą, toteż chwała zamieszka [znowu] w naszym kraju.11 Dobroć i wierność spotkają się ze sobą, sprawiedliwość i pokój powitają się pocałunkiem.12 Wierność wykwitnie z ziemi, a sprawiedliwość spoglądać będzie z nieba.13 Jahwe użyczy też wszelkich dóbr, a ziemia nasza wyda plon.14 Sprawiedliwość kroczyć będzie przed Nim, a zbawienie postępować śladami Jego kroków
Teologia Psalmu 85
1. Proklamowany przed chwilą Psalm 85 [84] jest radosną pieśnią, pełną nadziei na nasze zbawienie. Ukazuje ważny moment powrotu Izraela do ziemi ojców z niewoli babilońskiej. Życie narodu rozpoczyna się na nowo w tym umiłowanym ognisku, które zgasiły i zniszczyły podczas zdobycia Jerozolimy wojska króla Nabuchodonozora w 586 r. przed Chrystusem. W hebrajskim oryginale Psalmu można usłyszeć powtarzające się słowo "szub", które oznacza powrót wypędzonych, ale także "powrót" duchowy, a zatem "nawrócenie". Odnowa dotyczy więc nie tylko narodu, ale także wspólnoty wiernych odbierających wygnanie jako karę za grzechy, którzy zauważali w obecnym powrocie do ojczyzny i w nowej wolności błogosławieństwo Boże za dokonane nawrócenie.
2. Psalm można rozważać na dwóch zasadniczych płaszczyznach. Pierwszą wyznacza "powrót" w tych znaczeniach, o których wspomnieliśmy. Świętuje się przede wszystkim fizyczny powrót Izraela: "Panie ( .) odmieniłeś los Jakuba" (Ps 85 [84], 2); "Odnów nas, Boże, nasz Zbawco (...). Czyż to nie Ty przywrócisz nam życie (...)?" (Ps 85 [ 84], 5. 7). To właśnie jest ten cenny dar Boga, który służy wyzwoleniu swych synów z ucisku i obiecuje im pomyślność. Albowiem "miłujesz wszystkie stworzenia (...) oszczędzasz wszystko, bo to wszystko Twoje, Panie, miłośniku życia!" (por. Mdr 11, 24. 26). Obok owego "powrotu", który wyraźnie jednoczy rozproszonych, istnieje inny "powrót", bardziej wewnętrzny i duchowy. Psalmista poświęca mu wiele miejsca, przywiązując do niego szczególną wagę, sięgając nie tylko do starożytnego Izraela, ale do wiernych wszystkich czasów.
3. Podczas tego "powrotu" działa skutecznie Pan, który ukazuje swoją miłość, przebaczając niegodziwość swemu ludowi i oczyszczając z wszystkich jego grzechów, powstrzymując całe swe zagniewanie (por. Ps 85 [84], 3-4). Właśnie uwolnienie od zła, przebaczenie win, oczyszczenie z grzechów stwarzają nowy lud Boży. Wyrażone to zostało w inwokacji, która znalazła się także w liturgii chrześcijańskiej: " Okaż nam, Panie, swoją łaskawość i daj nam swoje zbawienie!" (Ps 85 [84], 8). Jednak "powrotowi" Boga przebaczającego winien towarzyszyć nasz "powrót", tzn. nawrócenie skruszonego człowieka. Psalm bowiem mówi, że pokój i zbawienie otrzyma ten, kto powraca do Niego całym sercem. Człowiek, który zdecyduje się powrócić na drogę świętości, otrzymuje dary radości, wolności i pokoju. Zauważmy, że terminy biblijne dotyczące grzechu często mówią o zgubieniu drogi, chybieniu celu, zejściu z właściwej drogi. Nawrócenie jest właśnie "powrotem" na prostą drogę prowadzącą do domu Ojca, który czeka, by nas objąć, wybaczyć nam i uczynić szczęśliwymi (por. Łk 15, 11-32).
4. Dochodzimy teraz do drugiej części Psalmu (por. Ps 85 [84], 10-14), bardzo drogiej tradycji chrześcijańskiej. Znajdujemy tam opis nowego świata, w którym miłość Boga i Jego wierność obejmują się, niczym osoby, w podobny sposób - sprawiedliwość i pokój obejmują się jakby na powitanie. Prawda wypuszcza pędy, jak na wiosnę, a sprawiedliwość, która dla Biblii jest także zbawieniem i świętością, ukazuje się na niebie, aby rozpocząć swą drogę pośród ludzkości. Wszystkie cnoty, wcześniej wypędzone z ziemi z powodu grzechu, wracają teraz do historii i spotykając się, kreślą mapę świata pokoju. Miłosierdzie, prawda, sprawiedliwość i pokój stają się nieomal czterema stronami świata w tej geografii ducha. Również Izajasz śpiewa: "Niebiosa, wysączcie z góry sprawiedliwość i niech obłoki z deszczem ją wyleją! Niechajże ziemia się otworzy, niechaj zbawienie wyda owoc i razem wzejdzie sprawiedliwość! Ja, Pan, jestem tego Stwórcą" (Iz 45, 8) .
5. Św. Ireneusz z Lyonu już w II wieku odczytał słowa Psalmisty jako zapowiedź "narodzin Chrystusa z Dziewicy" (Adversus haereses, III, 5, 1). Przyjście Chrystusa stanowi bowiem źródło miłosierdzia, narodziny prawdy, rozkwit sprawiedliwości, blask pokoju. Dlatego Psalm ten, przede wszystkim w jego końcowej części, tradycja chrześcijańska odczytuje pod kątem Bożego Narodzenia. Oto jak opisuje go św. Augustyn w jednym ze swych przemówień na Boże Narodzenie. Zakończmy nasze rozważania jego słowami: "Prawda narodziła się z ziemi: Chrystus, który powiedział: „Ja jestem prawdą” (J 14, 6), narodził się z Dziewicy. „A sprawiedliwość pokazała się na niebie”: kto wierzy w Tego, który się narodził, nie usprawiedliwia się sam, ale zostaje usprawiedliwiony przez Boga. „Prawda narodziła się z ziemi”: ponieważ „Słowo stało się ciałem” (J 1, 14). „A sprawiedliwość pokazała się na niebie”: ponieważ „każde dobro, jakie otrzymujemy, i wszelki dar doskonały zstępują z góry” (Jk 1, 17). „Prawda narodziła się z ziemi”, to znaczy wzięła ciało z Maryi. „A sprawiedliwość pokazała się na niebie”, ponieważ: „człowiek nie może otrzymać niczego, co by mu nie było dane z nieba” (J 3, 27)" (Discorsi, IV/l, Rzym 1984, s. 11).
Jan Paweł II - papież
